7 Loại Hình Thông Minh

Lời Giới Thiệu

Cuốn sách bạn đang cầm trên tay sẽ đưa bạn vào một hành trình khám phá đầy bất ngờ về trí thông minh của con người. Cuốn sách này tiếp cận trí thông minh với những góc nhìn mới mẻ và đa chiều. Vượt ra khỏi những quan niệm hạn hẹp về chỉ số IQ - thường chú trọng vào khả năng suy luận và ngôn ngữ là chính - cuốn sách mang đến cho bạn đọc những trải nghiệm về nhiều loại hình thông minh khác như: trí thông minh vận động cơ thể, trí thông minh không gian, âm nhạc, tương tác cá nhân, nội tâm... Theo tác giả, mỗi người đều có những trí thông minh đó, nhưng ở dạng tiềm ẩn hoặc không được khai thác, hoặc bị mất đi vì một lý do nào đó. Bởi vậy, ai cũng có năng lực ngôn ngữ, ai cũng có một "thiên tài toán học" trong mình, ai cũng có thế luyện tập để có một cơ thể khỏe mạnh cường tráng và hầu hết mọi người đều có khả năng lắng nghe bản thân mình, khả năng tự biết mình và giao tiếp tài tình với người khác... Chỉ có điều, những năng lực này không được phát triển đúng cách. Nếu biết cách khai thác, phát huy những khả năng còn tiềm ẩn trong chính con người mình thì chắc chắn chúng ta sẽ gặt hái được nhiều thành tựu trong học tập và sự nghiệp.

Với lối hành văn mạch lạc, sáng rõ, thu hút, Thomas Armstrong mang đến cho bạn đọc một cuốn sách đầy ắp những ý tưởng, giúp bạn khám phá nhiều cách để thông minh hơn, sáng tạo hơn, mạnh khỏe hơn, nhạy cảm hơn, giao tiếp khéo léo hơn, cảm thụ âm nhạc tốt hơn, quan sát tinh tường hơn, yêu thiên nhiên hơn, sống có mục đích và hạnh phúc hơn... Cuốn sách cũng là tiếng nói góp phần xóa bỏ quan niệm có phần thiên lệch tổn tại từ lâu trong chúng ta: quá coi trọng khả năng toán học và ngôn ngữ mà quên mất rằng con người cần phải phát triển hài hòa nhiều khả năng khác nữa.

Việc xuất bản cuốn sách này là một cơ hội quý báu, giúp chúng tôi khám phá những kiến thức mới, cách tư duy mới và toàn diện hơn về trí tuệ con người. Nhưng chúng tôi cũng gặp không ít khó khăn. Bởi đây là một cuốn sách có nhiều khái niệm mới nên quả thực rất khó tìm được những thuật ngữ tương đương chính xác trong tiếng Việt để dịch. Vì thế nhiều khái niệm, chúng tôi chỉ có thể chuyển ngữ tương đối nhằm cố gắng chuyển tải ý tưởng cơ bản của tác giả. Có nhiều khái niệm, dù đã cố gắng nhưng Ban biên tập cuốn sách vẫn cảm thấy chưa hoàn toàn ưng ý. Tuy vậy, chúng tôi vẫn mạnh dạn sử dụng những thuật ngữ này và rất mong nhận được ý kiên đóng góp của bạn đọc xa gần, của những dịch giả uyên thâm, có kinh nghiệm và các nhà nghiên cứu lâu năm về lĩnh vực này.

Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách với bạn đọc.

CÔNG TY CỔ PHẦN SÁCH ALPHA

LỜI NÓI ĐẦU

Nêu câu hỏi "Bạn thông minh như thế nào?" được đặt ra thì trong tình huống này, có nhiều khả năng là câu trả lời của bạn chỉ chủ yếu dựa vào kết quả các bài kiểm tra và các kỹ năng trong lớp học, từ khi bạn còn cắp sách tới trường. Có thể bạn vừa giải được một câu đố vui trên một tờ báo phổ thông nào đó, liên quan đến việc giải quyết vấn đề theo kiểu như “x có thể là y vì b có thể là…” hoặc đó là một câu đố yêu cầu bạn đưa ra định nghĩa về những từ rắc rối, ít sử dụng, chẳng hạn như curmusgeon (người bủn xỉn) và matafacient (kẻ lá mặt lá trái). Trước đây, có thể bạn đã từng làm một bài kiểm tra trí thông minh khi còn đi học hoặc khi bạn đi xin việc làm.

Những khái niệm về chỉ số IQ và trí thông minh có ảnh hưởng cực kỳ to lớn đến sức sáng tạo của hàng triệu người dân nước Mỹ. Việc ai đó có một chỉ số IQ thấp hay thiếu sự khôn ngoan trong xã hội chúng ta có nguy cơ bị gán cho nhãn hiệu là "chậm phát triển trí tuệ" hoặc còn tồi tệ hơn nữa. Trên thực tế nhiều từ ngữ có tính chất bôi nhọ nhất trong văn hóa của chúng ta, như: người đần độn, kẻ ngu si và thằng ngốc, trước kia đã từng được coi là những cách gọi chính xác, thậm chí là khoa học để mô tả cá nhân nào chỉ đạt điểm thấp, nằm ở phần dưới cùng của đường cong đồ thị kết quả kiểm tra trí tuệ. Mặt khác, khi được coi là một tài năng hay thiên tài (những người nào đạt điểm IQ vào khoảng 140 hoặc cao hơn nữa) thì sẽ nhận được những ưu đãi và sự tưởng thưởng của xã hội. Chính xã hội là nơi cung cấp lương bổng hậu hĩnh và nhiều ưu đãi khác cho những cá nhân nào được coi là thể hiện được sự chói sáng và ưu tú nhất.

Đối với các sinh viên đã tốt nghiệp các trường đại học danh tiếng như Harvard, Stanford..., ngoài việc bằng cấp của họ được xã hội trọng dụng, họ còn có thu nhập cao và được hưởng nhiều lợi ích khác nữa. Vì vậy, cũng không có gì phải ngạc nhiên khi có rất nhiều người trong số chúng ta, hằng đêm vẫn nằm thao thức và băn khoăn tự hỏi: Chỉ số IQ thực sự của mình là bao nhiêu?

Quyển sách này không giúp bạn nâng cao được chỉ số IQ. Nó cũng không hỗ trợ được bạn trong bất kỳ một cuộc kiểm tra đánh giá trí thông minh nào trong vô số các cuộc thi như vậy vẫn diễn ra hàng ngày trong xã hội chúng ta. Mặc dù một vài mục trong cuốn sách này cũng thực hiện các bài kiểm tra học vấn và kiểm tra trí thông minh, nhưng có vô vàn cuốn sách khác sẽ giúp bạn nâng cao chỉ số IQ, dạy và hướng dẫn bạn các kỹ năng cần thiết để vượt qua được một cuộc kiểm tra chỉ số IQ điển hình hay một kỳ thi vào đại học tốt hơn nhiều so với cuốn sách này.

Đây cũng không phải là cuốn sách dạy cách học và tiếp thu nhanh. Thậm chí trên thực tế cuốn sách này còn có một thông điệp ngầm là: Những hành động thông minh, trí tuệ cần phải có thời gian để bộc lộ được kết quả. Bạn hãy nhớ rằng, phải trải qua nhiều năm thì Michelangelo mới vẽ nên được tác phẩm hội họa Sistine Chapel và Goethe đã mất gần sáu mươi năm trời để viết được tác phẩm kinh điển của ông là Faust. Đến đây, chắc bạn đã hiểu một điều: Những thứ tốt đẹp thì phải cần nhiều thời gian.

Cuối cùng, cũng cần phải nói thêm là cuốn sách 7 loại hình thông minh không phải là thứ có thể làm tăng năng lực bộ não của bạn. Thực sự tôi cảm thấy trí óc của bạn không cần phải lớn mạnh hơn nữa, thậm chí những điều gì đã có sẵn thuộc về con người bạn còn cần được ngợi ca. Trong bạn đã có đủ các tế bào não tích cực cần thiết đối với bạn, đủ để đưa bạn vươn tới những điều tốt đẹp, tuyệt vời trong cuộc đời của mình.

Tôi mong bạn sẽ thấy cuốn sách 7 loại hình thông minh như là một công cụ, phương tiện giúp bạn tự đổi mới khả năng nhận thức cá nhân của chính bản thân bạn. Quyển sách này sẽ cho bạn thấy được, và công nhận một sự thật rằng bạn là một người có tài năng lớn, thậm chí ngay cả khi tất cả những người bạn đã gặp từ trước đến nay trong cuộc sống của mình đều nói với bạn rằng bạn không phải như vậy. Tôi hy vọng quyển sách này sẽ thuyết phục được bạn rằng bạn không thiếu tài năng, ở thời cổ đại, người ta quan niệm rằng trong bản thân mỗi con người đều có một vị thần. Vị thần đó luôn đi cùng và bảo vệ mỗi người trong suốt cả cuộc đời họ, giúp họ vượt qua những khó khăn, bất lợi gặp phải trong cuộc sống và làm cho họ lớn lên được như mọi người khác. Ngày nay, chúng ta đã đánh mất đi sự cảm nhận được ý nghĩa nguyên thủy của khái niệm vị thần (có liên quan trên phương diện nguồn gốc từ vựng với vị thần trong cây đèn của truyền thuyết Ả rập) do những lo lắng của chính chúng ta đối với việc kiểm tra chỉ số IQ, cùng những điều vô nghĩa tương tự khác.

Và đây là lúc chúng ta mang điều đó quay trở lại. Đó cũng là những gì mà cuốn sách này định làm, thông qua việc chỉ ra cho bạn thấy rằng, có nhiều cách để trở nên thông minh và khôn ngoan. Nội dung cuốn sách 7 loại hình thông minh gồm có:

- Những hiểu biết căn bản làm nền tảng về quá trình diễn ra hoạt động nhận thức của bạn.

- Các bài kiểm tra để xác định khả năng nhận thức nào của bạn là mạnh nhất và khả năng nào là yếu nhất.

- Các bài tập thực hành nhằm khảo sát và làm quen với những phương pháp giúp bạn trở nên thông minh, khôn ngoan hơn.

- Các mẹo thực hành và những ý kiến đề nghị nhằm mục đích phát triển từng loại tài năng, trí thông minh khác nhau.

- Các ý tưởng và nguồn động lực để áp dụng trực tiếp được lý thuyết về nhiều loại trí thông minh này vào cuộc sống của bạn.

Thêm vào đó, cuốn sách này đưa ra những ví dụ cụ thể về những phương pháp ứng xử thông minh, tài năng đã giành được điểm cao trong các cuộc thi nghề nghiệp, được lấy từ nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Bạn cũng có cơ hội để thực tập những kỹ năng quan sát của Kalahari Bushman, khả năng giao cảm, hiểu người của vị quan Manhatan, phương pháp thiền của vị đại sư Phật giáo Theravadan, năng lực sáng tạo hình tượng âm nhạc của một nhà soạn nhạc châu Âu và nhiều trường hợp khác nữa.

Sau khi đọc xong cuốn sách này, tôi tin rằng bạn sẽ thu được nhiều hiểu biết và có cảm nhận mới mẻ về những con đường nhận thức khác nhau, những điều đã được thực hành và sử dụng trong thực tế từ hàng nghìn năm nay, ở tất cả các vùng miền trên trái đất của chúng ta.

Cuốn sách này mở đầu bằng những thông tin, dẫn luận cơ bản về học thuyết nhiều loại tài năng trí tuệ. Nội dung của Chương 1 là khái quát lại các kết quả dựa trên thành tựu nghiên cứu của trường Đại học Harvard, cho rằng trong thực tế có ít nhất bảy loại tài năng, trí tuệ chính trong tư duy và khả năng của con người. Nội dung của Chương 2 đến Chương 8 sẽ quay lại và tập trung xem xét kỹ từng loại trí tuệ trong số bảy loại trí thông minh, đó là: trí thông minh ngôn ngữ (Chương 2); trí thông minh không gian (Chương 3); trí thông minh âm nhạc (Chương 4); trí thông minh vận động cơ thể (Chương 5); trí thông minh logic - nội tâm (Chương 6); trí thông minh tương tác cá nhân (Chương 7); trí thông minh nội tâm (Chương 8). Bốn chương cuối cùng nêu ra cho bạn những cơ hội, thời điểm để áp dụng hiểu biết về bảy loại hình thông minh, nhằm làm phát triển và nở rộ những tiềm năng quý báu còn ẩn giấu trong con người bạn (Chương 9); vượt qua được những khó khăn trong việc học tập và nhận thức (Chương 10); tăng cường hiệu suất, chất lượng của công việc mà bạn làm (Chương 11) và cách nuôi dưỡng, duy trì những mối quan hệ giữa con người với nhau (Chương 12). Đoạn kết cuốn sách sẽ tìm hiểu xem trong tương lai, quan niệm và các giá trị tiêu chuẩn về kiểu trí tuệ, tài năng khác nhau có thể sẽ thay đổi như thế nào.

Cuốn sách này chính là thứ dành cho bạn, nếu bạn thực sự là người muốn mở rộng và phát triển được những năng khiếu tự nhiên của mình trong suốt cuộc đời. Nó cũng đặc biệt hữu ích nếu bạn đang ở một trong những hoàn cảnh sau:

- Bạn vừa trải qua một trong những cuộc kiểm tra trí thông minh hay kiểm tra kiến thức nào đó, nhưng bạn cảm thấy kết quả của cuộc kiểm tra không nói lên đúng giá trị thực của con người bạn.

- Bạn cần có thêm thông tin về đặc điểm sở thích, tài năng riêng của mình để chuẩn bị cho một công việc mới hoặc một nhiệm vụ mới trong công việc hiện tại của bạn.

- Bạn đang thích thú tìm hiểu tiềm năng sáng tạo của mình và muốn để điều đó giúp làm tăng thêm sự trưởng thành của bản thân bạn.

- Bạn muốn khám phá xem bạn suy nghĩ và học tập đạt được đến trình độ nào theo cách tự nhiên nhất.

- Bạn muốn biết được kiểu suy nghĩ của bạn ảnh hưởng như thế nào đến mối quan hệ giữa bạn với vợ (chồng), con trai hay con gái, bạn bè, họ hàng hay đồng nghiệp.

- Nếu bạn là một nghệ sỹ, một vận động viên, nhà soạn nhạc hay làm nghề nào đó mang tính sáng tạo, bạn đang cần tìm kiếm một khuôn mẫu trí tuệ để tôn vinh và ca ngợi những thành quả công việc mà bạn đã sáng tạo được cho cuộc sống, đồng thời làm cho chúng (những thành quả công việc của bạn) trở nên đáng giá hơn với xã hội.

- Bạn nghĩ là bạn thiếu một khả năng nào đó trong học tập và bạn muốn làm rõ hơn để hiểu được những điều đó trong con người bạn.

- Bạn dạy hoặc hướng dẫn cho một người nào đó cần được đánh giá trí tuệ chính xác, cần xây dựng lòng tự trọng hoặc những khả năng khác trong cuộc sống thực tế.

Đối với tôi, niềm ham thích khám phá và nghiên cứu về bảy loại hình thông minh đã được bắt đầu sau quá trình nhiều năm làm việc trên cương vị một thầy giáo tiểu học. Tôi đã khá thất vọng với cách mà tất cả thầy cô giáo và các bậc phụ huynh đã dạy con em họ. Cách dạy này, đã cướp đi tiềm năng học tập từ những em nhỏ có thể phát triển rực rỡ chỉ vì tập trung quá nhiều vào từ ngữ và những con số, trong khi để lãng phí những tài năng và năng khiếu bẩm sinh khác. Có lẽ bạn đã giống như một trong những đứa trẻ này, một cá nhân thể hiện khả năng về âm nhạc, nghệ thuật, năng khiếu quan sát, xã hội, cơ khí, vật lý và thậm chí cả khả năng tâm linh, nhưng những khả năng đó vẫn còn thiếu sự chăm chút của gia đình cũng như của trường học. Cuốn sách này sẽ giúp bạn phục hồi lại những khả năng trí tuệ đó và hỗ trợ bạn trong việc tìm ra con đường tốt nhất đưa những năng khiếu của bạn trở thành hiện thực. Như Ben Franklin đã nói: "Đừng tự che lấp tài năng của bạn. Trong bóng râm thì chiếc đồng hồ mặt trời làm sao còn là chính nó", hãy học cách sẵn sàng đi ra dưới ánh sáng mặt trời, và sau đó là làm thế nào để bạn thực sự nổi bật như những gì bạn vốn có!