100 Mẩu Chuyện Cổ Đông Tây

56. Con Khảng Khái, Mẹ Thảo Hiền

Trình Y Xuyên, một danh nho đời Tống, có một học trò rất giỏi tên là Doãn Thuần.

Trong một khoa thi tiến sĩ, thầy khuyên trò ứng thí và tin rằng trò sẽ đỗ đại khoa.

Doãn Thuần đã dễ dàng vào đến kì thi văn sách. Nhưng khi thấy đầu đề thi có câu "Chu Nguyên - Hựu chư thần" (nghĩa là: giết các bầy tôi đời Nguyên Hựu), Doãn Thuần bỏ, không làm bài và đi ra. Đầu đề thi gợi ý chê bai đời vua trước để đề cao triều đại bấy giờ.

Doãn Thuần ra về, đến gặp thầy. Trình Y Xuyên nói:

- Anh còn có mẹ già kia mà!

Ý muốn nói là: Sao không thi đỗ làm quan để có bổng lộc nuôi mẹ?

Doãn Thuần về thuật chuyện cho mẹ nghe. Bà mẹ khen con không thi là đúng và nói:

- Mẹ muốn con lấy lẽ phải mà nuôi mẹ, hơn là lấy bổng lộc bất nhân mà nuôi mẹ.

Trình Y Xuyên nghe nói, khen rằng: "Giỏi thay một người mẹ như thế!".